మహాభారతం: అశ్వమేధ పర్వం - చక్రవర్తి యాగం మరియు అర్జునుని దిగ్విజయం

అశ్వమేధ పర్వం: పాప ప్రక్షాళన మరియు రాజ్య స్థాపనభీష్మ పితామహుని దివ్య ఉపదేశంతో ధర్మరాజు మనస్సు శాంతించినప్పటికీ, అతని హృదయంలో బంధువులను, గురువులను, మరియు సోదరుడైన కర్ణుడిని చంపానన్న అపరాధ భావన ఒక ముల్లులా గుచ్చుతూనే ఉంది. హస్తినాపుర సింహాసనాన్ని అధిష్ఠించినా, ఆ రాజభోగాలు అతనికి సంతోషాన్ని ఇవ్వలేకపోయాయి. అంతేకాక, పద్దెనిమిది రోజుల మహా సంగ్రామం వలన రాజ్య ఖజానా పూర్తిగా ఖాళీ అయిపోయింది.ఈ క్లిష్ట పరిస్థితులలో, వేదవ్యాస మహర్షి ధర్మరాజు వద్దకు వచ్చి, "రాజా! నీవు చేసినది ధర్మయుద్ధమే అయినా, బంధుహత్యా పాతకం నుండి విముక్తి పొందడానికి, మరియు రాజ్యాన్ని తిరిగి సంపదతో నింపడానికి ఒకే ఒక మార్గం ఉంది. అది 'అశ్వమేధ యాగం'. ఈ యాగాన్ని చేయడం ద్వారా, నీ పాపాలు ప్రక్షాళన చెందడమే కాక, నీ సార్వభౌమాధికారం భరతఖండమంతటా స్థిరపడుతుంది" అని సలహా ఇస్తాడు.వ్యాసుని సలహా ధర్మరాజుకు నచ్చింది. కానీ, అంతటి మహాయాగాన్ని నిర్వహించడానికి అవసరమైన అపారమైన ధనరాశులు తమ వద్ద లేవని తన ఆందోళనను వ్యక్తం చేస్తాడు. అప్పుడు వ్యాసుడు, "రాజా! పూర్వం, ఇక్ష్వాకు వంశానికి చెందిన మరుత్తు అనే చక్రవర్తి ఒక గొప్ప యజ్ఞం చేసి, అపారమైన బంగారాన్ని, ధనాన్ని బ్రాహ్మణులకు దానం చేశాడు. వారు దానిని మోయలేక, హిమాలయ పర్వత ప్రాంతాలలో ఒకచోట వదిలి వెళ్ళారు. ఆ నిధి ఇంకా అక్కడే సురక్షితంగా ఉంది. మీరు వెళ్లి, ఆ ధనాన్ని తీసుకువచ్చి, యాగం చేయండి" అని ఆ నిధి ఉన్న ప్రదేశానికి మార్గాన్ని సూచిస్తాడు.వ్యాసుని ఆదేశం మేరకు, పాండవులు తమ సైన్యంతో హిమాలయాలకు వెళ్లి, ఆయన చెప్పిన ప్రదేశంలో తవ్వగా, సూర్యకాంతితో సమానంగా ప్రకాశిస్తున్న అపారమైన బంగారు రాశులు, ధన నిక్షేపాలు వారికి లభించాయి. వారు ఆ సంపదనంతటినీ ఏనుగులు, గుర్రాలపై వేసుకుని హస్తినాపురానికి తీసుకువచ్చారు. యాగ నిర్వహణకు ఆర్థిక సమస్య తీరిపోయింది.పరీక్షిత్తు జననం: వంశాంకుర రక్షణహస్తినాపురంలో యాగ సన్నాహాలు జరుగుతున్న సమయంలో, అంతఃపురంలో ఒక విషాదకరమైన సంఘటన చోటుచేసుకుంది. అభిమన్యుని భార్య, విరాటుని కుమార్తె అయిన ఉత్తర, ప్రసవించింది. కానీ, గర్భంలో ఉన్నప్పుడే అశ్వత్థామ ప్రయోగించిన బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రం యొక్క తాపానికి, ఆ శిశువు నిర్జీవంగా, కాలిపోయిన బొగ్గులా జన్మించాడు.కురువంశానికి ఏకైక వారసుడు కూడా మరణించాడని తెలిసి, అంతఃపురమంతా శోకసముద్రంలో మునిగిపోయింది. కుంతి, ద్రౌపది, సుభద్రల విలాపాలు మిన్నుముట్టాయి. ఉత్తర, తన నిర్జీవమైన బిడ్డను చూసి, స్పృహతప్పి పడిపోయింది. ఈ వార్త విని, పాండవులు కూడా తీవ్రమైన దుఃఖానికి లోనయ్యారు.సరిగ్గా ఆ సమయంలో, ద్వారకకు బయలుదేరడానికి సిద్ధమవుతున్న శ్రీకృష్ణుడు, సుభద్ర ఆర్తనాదాలు విని, రాజభవనానికి తిరిగి వస్తాడు. జరిగిన ఘోరాన్ని చూసి, ఆయన ఉత్తర వద్దకు వెళ్లి, "అమ్మా! చింతించకు. నీ కుమారుడిని నేను బ్రతికిస్తాను. అశ్వత్థామ అస్త్రం వ్యర్థం కాక తప్పదు" అని అభయమిస్తాడు.శ్రీకృష్ణుడు, ఆ నిర్జీవమైన శిశువును చేతులలోకి తీసుకుని, తన దివ్యశక్తితో ఇలా ప్రతిజ్ఞ చేశాడు: "నేను నా జీవితంలో ఎన్నడూ అబద్ధమాడి ఉండకపోతే, బ్రాహ్మణులను, ధర్మాన్ని ఎల్లప్పుడూ గౌరవించి ఉంటే, నాలో సత్యం, ధర్మం నిలిచి ఉంటే, ఈ బాలుడు పునర్జీవితుడవుగాక!" అని పలికి, తన యోగమాయతో ఆ శిశువులోకి ప్రాణశక్తిని ప్రసరింపజేశాడు.వెంటనే, అద్భుతం జరిగినట్లుగా, ఆ శిశువులో చలనం వచ్చింది. అతను చిన్నగా ఏడుస్తూ, కళ్ళు తెరిచాడు. కాలిపోయిన అతని శరీరం, తిరిగి నవజాత శిశువు యొక్క తేజస్సుతో ప్రకాశించింది. ఈ అద్భుతమైన దృశ్యాన్ని చూసి, అందరూ ఆనందంతో శ్రీకృష్ణునికి నమస్కరించారు. కురువంశం పూర్తిగా నశించిపోయే సమయంలో, 'పరీక్షించబడి' తిరిగి బ్రతికాడు కాబట్టి, ఆ బాలుడికి వ్యాసమహర్షి "పరీక్షిత్తు" అని నామకరణం చేశాడు.అశ్వమేధ యాగ ప్రారంభం మరియు అర్జునుని దిగ్విజయ యాత్రకురువంశం నిలబడటంతో, పాండవులు రెట్టించిన ఉత్సాహంతో యాగ సన్నాహాలు ప్రారంభించారు. వ్యాసమహర్షి ఆధ్వర్యంలో, ఒక శుభలగ్నంలో, యాగ నియమాల ప్రకారం, ఒక నల్లని, సర్వలక్షణ సంపన్నమైన అశ్వాన్ని పూజించి, దాని నుదుటిపై ఒక స్వర్ణ పత్రాన్ని కట్టి, స్వేచ్ఛగా సంచరించడానికి విడిచిపెట్టారు.ఆ యాగ అశ్వం ఒక సంవత్సరం పాటు, భరతఖండంలోని ఏ రాజ్యానికైనా స్వేచ్ఛగా వెళ్ళవచ్చు. దానిని ఎవరైనా రాజు బంధిస్తే, అది యుధిష్ఠిరుని సార్వభౌమత్వాన్ని ఎదిరించినట్లు. ఆ రాజుతో యాగ అశ్వ రక్షకులు యుద్ధం చేసి, ఓడించి, అశ్వాన్ని విడిపించాలి. అశ్వాన్ని తమ రాజ్యంలోకి స్వేచ్ఛగా వెళ్ళనిచ్చిన రాజు, ధర్మరాజు చక్రవర్తిత్వాన్ని అంగీకరించి, కప్పం చెల్లించాలి.ఆ యాగ అశ్వాన్ని రక్షించే మహా బాధ్యతను, గాండీవధారి అయిన అర్జునుడు స్వీకరించాడు. అతనితో పాటు, యాదవ సైన్యం, మరియు ఇతర మిత్రరాజ్యాల సైన్యాలు కూడా బయలుదేరాయి. బయలుదేరే ముందు, శ్రీకృష్ణుడు అర్జునునికి, యుద్ధ సమయంలో చెప్పిన భగవద్గీతలోని సారాంశాన్ని, మరికొన్ని తాత్విక విషయాలను తిరిగి బోధిస్తాడు. దీనినే "అనుగీత" అంటారు.అర్జునుని దిగ్విజయ యాత్ర ప్రారంభమైంది. అశ్వం అనేక రాజ్యాల గుండా ప్రయాణించింది. చాలామంది రాజులు, అర్జునుని పరాక్రమానికి భయపడి, పాండవులతో స్నేహాన్ని కోరి, అశ్వాన్ని పూజించి, కప్పం చెల్లించి, సాదరంగా సాగనంపారు. కానీ, కొందరు వీరులు అర్జునుడిని ఎదిరించారు.త్రిగర్తులు: సంశప్తకులు నాశనమైనా, మిగిలిన త్రిగర్త యోధులు, అర్జునునిపై పగతో, అశ్వాన్ని బంధించారు. అర్జునుడు వారితో భీకరంగా పోరాడి, ఓడించి, అశ్వాన్ని విడిపించాడు.మణిపురంలో విషమ పరీక్ష: అశ్వం, ప్రయాణిస్తూ ప్రయాణిస్తూ, ఈశాన్య దిక్కున ఉన్న మణిపుర రాజ్యానికి చేరుకుంది. ఆ రాజ్యానికి, అర్జునుని భార్య అయిన చిత్రాంగద కుమారుడు, బభ్రువాహనుడు రాజుగా ఉన్నాడు. బభ్రువాహనుడు, తన తండ్రి వస్తున్నాడని తెలిసి, ఆయనకు స్వాగతం పలకడానికి, అశ్వాన్ని గౌరవపూర్వకంగా అప్పగించడానికి సిద్ధపడ్డాడు.కానీ, అర్జునుని మరొక భార్య, నాగకన్య అయిన ఉలూపి, దీనికి అడ్డుపడింది. ఆమె బభ్రువాహనుని వద్దకు వెళ్లి, "నీవు క్షత్రియుడివి. నీ తండ్రి యాగ అశ్వం నీ రాజ్యంలోకి ప్రవేశించింది. క్షత్రియ ధర్మం ప్రకారం, నీవు ఆయనతో యుద్ధం చేసి, నీ పరాక్రమాన్ని నిరూపించుకోవాలి. స్వాగతం పలికితే, అది నీ వంశానికే అవమానం" అని అతడిని రెచ్చగొట్టింది.తల్లి (పెంపుడు తల్లి) మాటలకు, క్షత్రియ ధర్మానికి కట్టుబడిన బభ్రువాహనుడు, అయిష్టంగానే తన తండ్రితో యుద్ధానికి సిద్ధపడ్డాడు. తండ్రీకొడుకుల మధ్య భీకరమైన యుద్ధం జరిగింది. బభ్రువాహనుడు, తన తండ్రికి ఏమాత్రం తీసిపోని విధంగా పోరాడాడు. చివరకు, అతను ఒక దివ్యాస్త్రాన్ని ప్రయోగించి, అర్జునుడిని నేలకూల్చాడు. ఆ దెబ్బకు, అర్జునుడు ప్రాణాలు విడిచాడు.తన చేతిలోనే తన తండ్రి మరణించాడని తెలిసి, బభ్రువాహనుడు గుండెలు పగిలేలా విలపించాడు. చిత్రాంగద, తన భర్త మరణవార్త విని, పరుగున వచ్చి, ఉలూపిని నిందిస్తూ, ప్రాణత్యాగానికి సిద్ధపడింది. అప్పుడు, ఉలూపి అసలు నిజాన్ని వెల్లడించింది. భీష్ముడిని అధర్మంగా చంపినందుకు, గంగాదేవి, వసువులు అర్జునుడిని శపించారు. ఆ శాప విమోచనం కోసమే, నేను ఈ నాటకం ఆడాను. కుమారుని చేతిలో మరణించడం వలన, అర్జునునికి ఆ శాపం నుండి విముక్తి కలిగింది" అని చెప్పి, నాగలోకం నుండి తెచ్చిన సంజీవని మణిని ఉపయోగించి, అర్జునుడిని పునర్జీవితుడిని చేసింది. అర్జునుడు తిరిగి బ్రతకడంతో, అందరూ ఆనందించి, బభ్రువాహనుడు తన తండ్రిని గౌరవించి, యాగ అశ్వాన్ని తిరిగి అప్పగించాడు.అక్కడి నుండి, అశ్వం మగధ, చేది, కాశీ వంటి అనేక రాజ్యాల గుండా ప్రయాణించింది. అర్జునుడు తనను ఎదిరించిన రాజులందరినీ ఓడించి, అపారమైన ధనరాశులను కప్పంగా స్వీకరించి, ఒక సంవత్సరం తర్వాత, విజయగర్వంతో యాగ అశ్వంతో పాటు హస్తినాపురానికి తిరిగి వచ్చాడు.యాగ పరిసమాప్తి మరియు ముంగిస కథఅర్జునుడు దిగ్విజయంతో తిరిగి రావడంతో, హస్తినాపురంలో అశ్వమేధ యాగం అత్యంత వైభవంగా ప్రారంభమైంది. దేశవిదేశాల నుండి రాజులు, మహర్షులు, బ్రాహ్మణులు, ప్రజలు లక్షలాదిగా తరలివచ్చారు. యుధిష్ఠిరుడు, ద్రౌపదితో కలిసి, వ్యాసుని ఆధ్వర్యంలో యాగ కర్మలను నిర్వర్తించాడు. అపారమైన అన్నదానం, వస్త్రదానం, సువర్ణ దానం జరిగాయి. ఆ యాగ వైభవాన్ని చూసి, దేవతలు కూడా ఆశ్చర్యపోయారు.యాగం పూర్తయిన తర్వాత, అందరూ యుధిష్ఠిరుని దాన గుణాన్ని, యాగం యొక్క గొప్పతనాన్ని ప్రశంసిస్తుండగా, ఒక వింత సంఘటన జరిగింది. అక్కడికి ఒక ముంగిస (mongoose) వచ్చింది. దాని శరీరం ఒకవైపు బంగారంతో మెరిసిపోతోంది, మరోవైపు సాధారణంగా ఉంది.ఆ ముంగిస, యాగం జరిగిన ప్రదేశంలోని నేలపై పొర్లాడింది. కానీ, దాని మిగిలిన సగం శరీరం బంగారంగా మారలేదు. అప్పుడు, అది మానవ భాషలో, ఎగతాళిగా నవ్వుతూ ఇలా అంది: "హహహ! ఇంతటి మహాయాగం, ఇంతటి దానధర్మాలు... కానీ, ఇది కురుక్షేత్రంలోని ఒక పేద బ్రాహ్మణ కుటుంబం చేసిన త్యాగంతో సరిపోలదు."ఆ మాటలు విన్న అందరూ ఆశ్చర్యపోయారు. ధర్మరాజు వినయంగా, "ఓ ముంగిసా! ఏమిటి నీ మాటల అంతరార్థం? దయచేసి వివరించు" అని కోరాడు.అప్పుడు ఆ ముంగిస ఈ కథ చెప్పింది: "కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం, కురుక్షేత్రంలో తీవ్రమైన కరువు వచ్చింది. అక్కడ ఒక పేద బ్రాహ్మణుడు, తన భార్య, కుమారుడు, కోడలితో నివసిస్తున్నాడు. వారు రోజుల తరబడి పస్తులుండి, కేవలం కొద్దిపాటి పిండిని మాత్రమే సంపాదించగలిగారు. దానితో రొట్టెలు చేసుకుని, తినడానికి సిద్ధమవుతుండగా, వారి ఇంటికి ఆకలితో నకనకలాడుతున్న ఒక అతిథి వచ్చాడు. 'అతిథి దేవో భవ' అనే ధర్మాన్ని పాటించి, ఆ బ్రాహ్మణుడు తన பங்கு రొట్టెను అతిథికి ఇచ్చాడు. అది తిన్న తర్వాత కూడా, అతిథి ఆకలి తీరలేదు. అప్పుడు, అతని భార్య, కుమారుడు, కోడలు, తమ తమ భాగాలను కూడా సంతోషంగా ఆ అతిథికి సమర్పించారు. ఆ కొద్దిపాటి ఆహారాన్ని తిని, అతిథి తృప్తిగా వెళ్ళిపోయాడు. కానీ, ఆ రాత్రి, ఆ నలుగురు బ్రాహ్మణులు ఆకలితోనే ప్రాణాలు విడిచారు. నేను ఆ సమయంలో, వారు రొట్టెలు చేసిన ప్రదేశంలో, నేలపై పడిన కొన్ని పిండి రేణువులపై పొర్లాను. వారి నిస్వార్థ త్యాగం యొక్క మహిమకు, నా శరీరం సగం బంగారంగా మారింది. అప్పటి నుండి, నా మిగిలిన శరీరాన్ని కూడా బంగారంగా మార్చగల ఇంతటి గొప్ప త్యాగం ఎక్కడ జరుగుతుందా అని, ఎన్నో యజ్ఞయాగాదులు జరిగిన ప్రదేశాలలో తిరుగుతున్నాను. కానీ, ఓ రాజా! నీవు ఇంత వైభవంగా చేసిన ఈ అశ్వమేధ యాగం కూడా, ఆ పేద బ్రాహ్మణుని నిష్కామ త్యాగం ముందు దిగదుడుపే. అందుకే నా మిగిలిన శరీరం బంగారం కాలేదు" అని చెప్పి, ఆ ముంగిస మాయమైపోయింది.ఆ ముంగిస మాటలు, యాగ గర్వంతో ఉన్నవారికి కనువిప్పు కలిగించాయి. ఫలాపేక్షతో, కీర్తి కోసం చేసే గొప్ప యాగాల కంటే, ఏమీ ఆశించకుండా, నిస్వార్థంగా చేసే చిన్న త్యాగమే గొప్పదని అందరూ గ్రహించారు.ఏది ఏమైనప్పటికీ, అశ్వమేధ యాగం విజయవంతంగా పూర్తయింది. యుధిష్ఠిరుడు, బంధుహత్యా పాతకం నుండి విముక్తుడై, ధర్మబద్ధంగా, ప్రజాసంక్షేమాన్ని కాంక్షిస్తూ, హస్తినాపుర సామ్రాజ్యాన్ని పరిపాలించడం ప్రారంభించాడు. అశ్వమేధ పర్వం, ఒక నూతన, శాంతియుత శకానికి నాంది పలుకుతుంది.