మహాభారతం: అరణ్య పర్వం - ధర్మ పరీక్ష మరియు దివ్యాస్త్ర సంపాదన

అరణ్య పర్వం: వనవాసపు కష్టాలు మరియు తపస్సుసభా పర్వంలో సర్వస్వం కోల్పోయి, నారచీరలు ధరించిన పాండవులు, తమ తల్లి కుంతీదేవిని విదురుని సంరక్షణలో విడిచిపెట్టి, ద్రౌపదితో కలిసి అరణ్యాలకు బయలుదేరుతారు. వారిని అనుసరించి వచ్చిన బ్రాహ్మణులను, పౌరులను చూసి ధర్మరాజు దుఃఖిస్తాడు. అడవులలో వారికి భోజనం ఎలా సమకూర్చగలనని చింతిస్తాడు. అప్పుడు, పురోహితుడైన ధౌమ్యుని సలహా మేరకు, యుధిష్ఠిరుడు సూర్యభగవానుని గూర్చి తపస్సు చేస్తాడు. అతని భక్తికి మెచ్చిన సూర్యుడు, అతనికి ఒక అక్షయపాత్రను ప్రసాదిస్తాడు. ద్రౌపది భోజనం చేసేంతవరకు, ఆ పాత్ర నుండి ప్రతిరోజూ ఎంతమందికైనా అన్నం పెట్టగల శక్తి ఆ పాత్రకు ఉంటుంది. ఆ అక్షయపాత్ర సహాయంతో, పాండవులు తమతో ఉన్నవారికి, తమ ఆశ్రమానికి వచ్చే అతిథులకు భోజనం సమకూరుస్తూ ద్వైతవనంలో తమ వనవాసాన్ని కొనసాగిస్తారు.వనవాసంలో ఉన్న పాండవులను పరామర్శించడానికి శ్రీకృష్ణుడు, వ్యాసమహర్షి, మరియు ఇతర మహర్షులు వస్తుంటారు. వారు తమ జ్ఞానబోధలతో, కథలతో పాండవులకు ధైర్యం చెబుతారు. శ్రీకృష్ణుడు, ద్రౌపదికి జరిగిన అవమానానికి ప్రతీకారం తీర్చుకుంటానని, ధర్మస్థాపనకై పాండవులకు అండగా ఉంటానని మాట ఇస్తాడు. వ్యాసమహర్షి, భవిష్యత్తులో జరగబోయే మహా సంగ్రామాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, పాండవులను దివ్యాస్త్రాలను సంపాదించమని సలహా ఇస్తాడు. ముఖ్యంగా, కౌరవ పక్షాన భీష్మ, ద్రోణ, కర్ణుల వంటి మహారథులను ఎదుర్కోవాలంటే, సాధారణ అస్త్రాలు సరిపోవని, అర్జునుడిని తపస్సు చేసి దేవతలను మెప్పించి, వారి నుండి దివ్యాస్త్రాలను పొందమని ఆదేశిస్తాడు.అర్జునుని తపస్సు: కిరాతార్జునీయంవ్యాసుని ఆజ్ఞ మేరకు, అర్జునుడు తన సోదరుల నుండి వీడ్కోలు తీసుకుని, కఠోర తపస్సుకై హిమాలయాలకు బయలుదేరతాడు. అక్కడ ఇంద్రకీలాద్రి పర్వతంపై, పరమేశ్వరుని గూర్చి ఘోర తపస్సు ప్రారంభిస్తాడు. ఒంటికాలిపై నిలబడి, పంచాగ్ని మధ్యలో, కేవలం గాలిని మాత్రమే పీలుస్తూ, అతని తపస్సు తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుంది. అతని తపోగ్నికి ముల్లోకాలు తల్లడిల్లుతాయి.అర్జునుని పరాక్రమాన్ని, తపస్సును పరీక్షించదలచిన పరమేశ్వరుడు, ఒక కిరాతుని (వేటగాడు) వేషంలో, పార్వతీదేవితోను, ప్రమథగణాలతోను కలిసి ఆ ప్రదేశానికి వస్తాడు. అదే సమయంలో, మల్లయోధుని వేషంలో ఉన్న 'మూకాసురుడు' అనే రాక్షసుడు, ఒక పంది రూపంలో అర్జునుని తపస్సును భంగం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. ఆ పందిని చూసిన అర్జునుడు, తపస్సు నుండి మేల్కొని, దానిపైకి బాణం సంధిస్తాడు. సరిగ్గా అదే క్షణంలో, కిరాతుని వేషంలో ఉన్న శివుడు కూడా ఆ పందిపైకి బాణం వేస్తాడు. రెండు బాణాలు ఒకేసారి తగలడంతో ఆ పంది మరణిస్తుంది."నేను ముందుగా గురిపెట్టిన జంతువును నువ్వు కొట్టావు, ఇది వేట ధర్మానికి విరుద్ధం" అని కిరాతకుడు అర్జునుడితో వాదనకు దిగుతాడు. "ఈ మృగం నాది" అని అర్జునుడు ప్రతివాదం చేస్తాడు. మాటలు పెరిగి, వారి మధ్య యుద్ధం ప్రారంభమవుతుంది. అర్జునుడు తన గాండీవం నుండి శరపరంపరను కురిపిస్తాడు, కానీ కిరాతకుడు వాటిని అలవోకగా ఎదుర్కొంటాడు. తన అమ్ములపొది ఖాళీ అవడంతో, అర్జునుడు విల్లుతో, ఖడ్గంతో, రాళ్ళతో, చెట్లతో దాడి చేస్తాడు. కానీ ఆ కిరాతకుడిని ఏమీ చేయలేకపోతాడు. చివరికి, మల్లయుద్ధానికి దిగుతాడు. ఆ యుద్ధంలో, కిరాతకుడు అర్జునుడిని పైకెత్తి, నేలకేసి కొడతాడు. దెబ్బకు అర్జునుడు స్పృహ కోల్పోతాడు.కొంతసేపటికి తెలివి తెచ్చుకున్న అర్జునుడు, తన శక్తియుక్తులన్నీ ప్రయోగించినా, ఒక సామాన్య కిరాతుడిని ఓడించలేకపోయానని గ్రహిస్తాడు. ఆ వచ్చింది సామాన్యుడు కాదని, తాను ఎవరికోసమైతే తపస్సు చేస్తున్నాడో, ఆ పరమశివుడే అని గుర్తిస్తాడు. వెంటనే, ఒక మట్టి శివలింగాన్ని చేసి, పుష్పాలతో పూజిస్తుండగా, ఆ పువ్వులు కిరాతుని శిరస్సుపై పడటం చూస్తాడు. అర్జునుడు శివుని పాదాలపై పడి క్షమించమని వేడుకుంటాడు. అతని భక్తికి, పరాక్రమానికి మెచ్చిన శివుడు, తన నిజరూపంలో ప్రత్యక్షమై, అర్జునుడిని అభినందించి, అతడు కోరుకున్న అత్యంత శక్తివంతమైన పాశుపతాస్త్రాన్ని అనుగ్రహిస్తాడు. దాని ప్రయోగ, ఉపసంహార విధులను కూడా బోధిస్తాడు.అనంతరం, తన తండ్రియైన ఇంద్రుని ఆహ్వానం మేరకు, అర్జునుడు స్వర్గానికి వెళతాడు. అక్కడ, ఇంద్రుడు, వరుణుడు, యముడు, కుబేరుడు వంటి దిక్పాలకులు అతనికి తమ దివ్యాస్త్రాలన్నింటినీ ప్రసాదిస్తారు. స్వర్గంలో ఐదు సంవత్సరాల పాటు ఉండి, చిత్రసేనుడనే గంధర్వుని వద్ద సంగీతం, నాట్యం నేర్చుకుంటాడు. ఈ విద్యలు, వారికి అజ్ఞాతవాసంలో ఉపయోగపడతాయి. స్వర్గంలో ఉండగా, అప్సరస అయిన ఊర్వశి, అర్జునుని సౌందర్యానికి మోహితురాలై, తన కోరిక తీర్చమని కోరుతుంది. అర్జునుడు ఆమెను 'తల్లి' సమానంగా భావించి, సున్నితంగా తిరస్కరిస్తాడు. తన కోరికను తిరస్కరించినందుకు ఆగ్రహించిన ఊర్వశి, "నీవు నపుంసకుడవై, స్త్రీల మధ్య నాట్యం చేస్తూ బ్రతుకుతావు" అని శపిస్తుంది. ఇంద్రుడు కలుగజేసుకుని, ఈ శాపం అర్జునునికి అజ్ఞాతవాసంలో ఒక వరంలా ఉపయోగపడుతుందని, ఆ ఒక్క సంవత్సరం పాటు మాత్రమే ఈ శాపం వర్తిస్తుందని చెప్పి అతడిని భూలోకానికి పంపిస్తాడు.భీముని పరాక్రమం: సౌగంధిక పుష్పం మరియు హనుమంతునితో భేటీఅర్జునుడు దివ్యాస్త్రాల కోసం వెళ్ళిన తర్వాత, మిగిలిన పాండవులు గంధమాదన పర్వత ప్రాంతాలలో విహరిస్తుంటారు. ఒకరోజు, గాలికి కొట్టుకువచ్చిన వేయి రేకుల సౌగంధిక పుష్పం యొక్క పరిమళానికి, అందానికి ద్రౌపది ముగ్ధురాలవుతుంది. అలాంటి పువ్వులు మరిన్ని కావాలని భీముడిని కోరుతుంది. ద్రౌపది కోరిక తీర్చడానికి, భీముడు ఆ పువ్వులు ఉన్న దిక్కుగా బయలుదేరతాడు. మార్గమధ్యంలో, ఒక వృద్ధ వానరం తన తోకను దారికి అడ్డంగా పెట్టి పడుకుని ఉంటుంది. భీముడు గర్వంతో, ఆ వానరాన్ని తోకను తీయమని ఆజ్ఞాపిస్తాడు. "వృద్ధాప్యం వల్ల నేను కదలలేను, దయచేసి నువ్వే నా తోకను పక్కకు జరిపి వెళ్ళు" అని ఆ వానరం బదులిస్తుంది.భీముడు నవ్వి, తన గదతో ఆ తోకను కదిలించడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. కానీ అది కొంచెం కూడా కదలదు. తన పూర్తి బలాన్ని ఉపయోగించినా, తోకను కదిలించడం అసాధ్యమని గ్రహిస్తాడు. అప్పుడు, ఆ వచ్చింది సామాన్య వానరం కాదని, ఎవరో మహానుభావుడని భీమునికి అర్థమవుతుంది. వినయంతో నమస్కరించి, "మీరు ఎవరు?" అని అడుగుతాడు. అప్పుడు ఆ వానరం, "నేను నీ సోదరుడిని, వాయుపుత్రుడనైన హనుమంతుడిని" అని తన నిజస్వరూపాన్ని వెల్లడిస్తాడు. త్రేతాయుగంలో తన ప్రభువైన శ్రీరాముని సేవకుడనని, ఈ మార్గంలో దేవతలు సంచరిస్తుంటారని, నిన్ను రక్షించడం కోసమే ఇలా అడ్డగించానని చెబుతాడు. భీముని గర్వాన్ని అణచి, అతనికి ధర్మోపదేశం చేస్తాడు. భీముని కోరిక మేరకు, శ్రీరాముని కాలంలో తాను సముద్రాన్ని లంఘించినప్పటి తన విశ్వరూపాన్ని చూపి, అతడిని ఆశీర్వదించి, సౌగంధిక పుష్పాలు లభించే కుబేరుని ఉద్యానవనానికి మార్గం చూపిస్తాడు. అక్కడ భీముడు, రక్షకభటులైన యక్షులను ఓడించి, ద్రౌపది కోసం సౌగంధిక పుష్పాలను తీసుకువెళతాడు.ఇతర కథలు మరియు జయద్రథుని పరాభవంవనవాస కాలంలో, పాండవులు అనేక మంది మహర్షులను కలుస్తారు. వారు పాండవులను ఓదార్చడానికి అనేక నీతి కథలను, పురాణ గాథలను వినిపిస్తారు. బృహదశ్వుడనే మహర్షి, జూదం వలన సర్వం కోల్పోయి, కష్టాలు పడిన నలమహారాజు కథను (నలోపాఖ్యానం) వినిపించి, ధర్మరాజును ఓదారుస్తాడు. అలాగే, మార్కండేయ మహర్షి, పాతివ్రత్య మహిమను చాటిచెప్పే సావిత్రి-సత్యవంతుని కథను, మరియు రాముని గాథ అయిన రామోపాఖ్యానాన్ని వినిపిస్తాడు. ఈ కథలు పాండవులకు ధైర్యాన్ని, ధర్మనిరతిని మరింత పెంచుతాయి.వనవాసం చివరి దశలో ఉండగా, ఒకరోజు పాండవులు వేటకు వెళతారు. ఆశ్రమంలో ద్రౌపది, ధౌమ్య మహర్షి మాత్రమే ఉంటారు. అదే సమయంలో, దుర్యోధనుని సోదరి అయిన దుశ్శల భర్త, సింధు దేశపు రాజైన జయద్రథుడు, వివాహం కోసం శాల్వ దేశానికి వెళుతూ, ఆ మార్గంలో పాండవుల ఆశ్రమాన్ని చూస్తాడు. ఒంటరిగా ఉన్న ద్రౌపది సౌందర్యాన్ని చూసి మోహితుడై, ఆమెను తనతో రమ్మని బలవంతం చేస్తాడు. ఆమె తిరస్కరించడంతో, జయద్రథుడు ఆమెను బలవంతంగా తన రథంపై ఎక్కించుకుని, అపహరించుకుపోతాడు.వేట నుండి తిరిగి వచ్చిన పాండవులు, విషయం తెలుసుకుని ఆగ్రహావేశాలతో జయద్రథుని వెంబడిస్తారు. భీమార్జునులు అతని సైన్యాన్ని చెల్లాచెదురు చేస్తారు. భయంతో జయద్రథుడు ద్రౌపదిని రథం నుండి దించి, పారిపోతాడు. భీముడు అతడిని పట్టుకుని, చంపడానికి ఉద్యుక్తుడవుతాడు. కానీ, "అతను మన సోదరి దుశ్శల భర్త, ఆమె వైధవ్యానికి మనం కారణం కాకూడదు" అని ధర్మరాజు వారిస్తాడు. దాంతో, భీముడు జయద్రథునికి గుండు గీయించి, ఐదు పిలకలు ఉంచి, సభలో అందరి ముందు "నేను పాండవులకు దాసుడను" అని ఒప్పుకునేలా చేసి, ఘోరంగా అవమానించి వదిలిపెడతాడు. ఈ అవమానం జయద్రథునిలో పాండవులపై తీవ్రమైన పగను రగిలిస్తుంది. అతను శివుని గూర్చి తపస్సు చేసి, "అర్జునుడు తప్ప మిగిలిన నలుగురు పాండవులను యుద్ధంలో ఒక్కరోజు పాటు నిలువరించగల" వరాన్ని పొందుతాడు. ఈ వరం, కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో అభిమన్యుని మరణానికి కారణమవుతుంది.యక్షప్రశ్నలు: ధర్మరాజు పరీక్షపన్నెండేళ్ళ అరణ్యవాసం పూర్తికావొస్తుంది. పాండవులు ద్వైతవనంలో నివసిస్తున్నారు. ఒకరోజు, వారికి తీవ్రమైన దాహం వేస్తుంది. నీటి కోసం, నకులుడిని ఒక కొలను వద్దకు పంపిస్తారు. నకులుడు కొలను వద్దకు చేరగానే, ఒక అశరీరవాణి (యక్షుడు) వినిపిస్తుంది: "ఓ రాకుమారా! ఈ కొలను నాది. నా ప్రశ్నలకు సమాధానం చెప్పిన తర్వాతే నువ్వు నీరు తాగాలి. లేదంటే మరణిస్తావు." దాహంతో ఉన్న నకులుడు ఆ మాటలను పెడచెవిన పెట్టి, నీరు తాగి, ఒడ్డుకు చేరగానే ప్రాణాలు కోల్పోతాడు.నకులుడు ఎంతసేపటికీ రాకపోవడంతో, సహదేవుడిని, తర్వాత అర్జునుడిని, ఆ తర్వాత భీముడిని ఒకరి తర్వాత ఒకరుగా పంపిస్తాడు ధర్మరాజు. నలుగురూ యక్షుని మాటలను లక్ష్యపెట్టక, నీరు తాగి, నిర్జీవంగా పడిపోతారు. తన సోదరులు ఎవరూ తిరిగి రాకపోవడంతో ఆందోళన చెందిన ధర్మరాజు, స్వయంగా వారిని వెతుక్కుంటూ ఆ కొలను వద్దకు వస్తాడు. అక్కడ నిర్జీవంగా పడి ఉన్న తన నలుగురు సోదరులను చూసి గుండెలు పగిలేలా విలపిస్తాడు. వారి మరణానికి కారణం తెలుసుకోలేక, దాహంతో తానూ నీరు తాగబోతాడు.అప్పుడు ఆ యక్షుడు మళ్ళీ ప్రత్యక్షమై, "రాజా! నేనే నీ సోదరులను ఈ స్థితికి తెచ్చింది. నా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు చెప్పి, నీ సోదరులను బ్రతికించుకో" అని అంటాడు. ధర్మరాజు అంగీకరిస్తాడు. యక్షుడు, ధర్మం, జీవితం, తత్వశాస్త్రం, విశ్వం గురించి అనేక గూఢమైన ప్రశ్నలు అడుగుతాడు."సూర్యుడిని ఉదయింపజేసేది ఎవరు?" - "బ్రహ్మం.""మనిషికి నిజమైన తోడు ఎవరు?" - "ధైర్యం.""భూమికంటే బరువైనది ఏది?" - "తల్లి.""ఆకాశం కంటే ఎత్తైనది ఏది?" - "తండ్రి.""గాలికంటే వేగవంతమైనది ఏది?" - "మనస్సు.""ప్రపంచంలో అతి పెద్ద ఆశ్చర్యం ఏది?" - "ప్రతిరోజూ ఎందరో మరణిస్తుండటం చూస్తూ కూడా, మనిషి తాను శాశ్వతంగా జీవిస్తానని అనుకోవడమే అతి పెద్ద ఆశ్చర్యం."ఇలా యక్షుడు అడిగిన అన్ని ప్రశ్నలకూ, ధర్మరాజు ఎంతో వివేకంతో, ధర్మబద్ధంగా సమాధానాలు చెబుతాడు. అతని సమాధానాలకు పూర్తిగా సంతృప్తి చెందిన యక్షుడు, "రాజా! నీ సమాధానాలకు నేను ముగ్ధుడనయ్యాను. నీ సోదరులలో ఒకరిని బ్రతికిస్తాను. ఎవరిని కావాలో కోరుకో" అని అంటాడు.ధర్మరాజు ఒక్క క్షణం కూడా ఆలోచించకుండా, "నాకు నకులుడు కావాలి" అని అడుగుతాడు. యక్షుడు ఆశ్చర్యపోయి, "ఏంటి? వేయి ఏనుగుల బలం గల భీముడిని, అజేయుడైన అర్జునుడిని కాదని, నీ సవతి తల్లి కుమారుడైన నకులుడిని ఎందుకు కోరుకున్నావు?" అని ప్రశ్నిస్తాడు.అందుకు ధర్మరాజు, "ఓ యక్షా! మా తండ్రికి ఇద్దరు భార్యలు, కుంతి మరియు మాద్రి. కుంతి పుత్రులలో నేను జీవించి ఉన్నాను. కాబట్టి, మాద్రి పుత్రులలో కూడా ఒకరు జీవించి ఉండటం ధర్మం. అప్పుడే ఇద్దరు తల్లులకూ న్యాయం జరుగుతుంది. నా ప్రాణం కన్నా, నా బలం కన్నా, నాకు ధర్మమే ముఖ్యం" అని బదులిస్తాడు.యుధిష్ఠిరుని నిష్కళంకమైన ధర్మనిరతికి, నిష్పక్షపాత వైఖరికి యక్షుడు పరమానందభరితుడవుతాడు. అతడు తన నిజస్వరూపాన్ని వెల్లడిస్తాడు. అతడు మరెవరో కాదు, ధర్మరాజు తండ్రియైన యమధర్మరాజు. "కుమారా! నిన్ను పరీక్షించడానికే నేను వచ్చాను. నీ ధర్మనిష్ఠకు నేను గర్విస్తున్నాను" అని చెప్పి, నలుగురు పాండవులను బ్రతికిస్తాడు. అంతేకాక, "మీ పన్నెండేళ్ళ అరణ్యవాసం విజయవంతంగా పూర్తయింది. రాబోయే పదమూడవ ఏట అజ్ఞాతవాసంలో, మిమ్మల్ని ఎవరూ గుర్తుపట్టలేరు. మీకు సర్వ శుభాలు కలుగుతాయి" అని ఆశీర్వదించి అంతర్ధానమవుతాడు.ఈ విధంగా, అరణ్య పర్వం పాండవులు పడిన కష్టాలను, వారి ధర్మనిరతిని, దివ్యాస్త్ర సంపాదనను, మరియు చివరగా ధర్మదేవత చేతనే పరీక్షించబడి, ఆశీర్వదించబడటంతో ముగుస్తుంది. వారు తమ పదమూడవ సంవత్సరమైన అజ్ఞాతవాసానికి సిద్ధమవుతారు.