మహాభారతం: ఆశ్రమవాస పర్వం - వానప్రస్థం మరియు కురువృద్ధుల ముగింపు

ఆశ్రమవాస పర్వం: సుఖమయ పాలనలోని శోకరేఖఅశ్వమేధ యాగం విజయవంతంగా పూర్తిచేసిన తర్వాత, యుధిష్ఠిరుడు హస్తినాపుర సింహాసనంపై ధర్మబద్ధంగా పరిపాలన సాగిస్తున్నాడు. అతని పాలనలో, రాజ్యం సుభిక్షంగా, శాంతియుతంగా ఉంది. ప్రజలు సుఖసంతోషాలతో జీవిస్తున్నారు. యుధిష్ఠిరుడు, తన సోదరులకు, ముఖ్యంగా భీమసేనునికి, "మన పినతండ్రి ధృతరాష్ట్రుడు, తల్లి గాంధారి మనకు దైవంతో సమానం. వారి మనస్సును ఏమాత్రం నొప్పించవద్దు. వారికి పూర్వం కంటే ఎక్కువ గౌరవాన్ని, సేవలను అందించి, వారిని సంతోషంగా ఉంచడం మన కర్తవ్యం" అని గట్టిగా ఆజ్ఞాపించాడు.పాండవులు, తమ అన్న ఆజ్ఞను శిరసావహించి, ధృతరాష్ట్ర గాంధారులను కంటికి రెప్పలా చూసుకున్నారు. వారికి ఏ లోటూ రాకుండా సకల సేవలు చేశారు. కానీ, భీమసేనుని హృదయంలో మాత్రం, పాత గాయాలు ఇంకా పచ్చిగానే ఉన్నాయి. ద్రౌపదికి జరిగిన అవమానం, లక్క ఇల్లు, మరియు తన సోదరుల మరణాలు అతడిని వెంటాడుతూనే ఉన్నాయి. అతను బహిరంగంగా ఏమీ అనకపోయినా, కొన్నిసార్లు పరోక్షంగా, వ్యంగ్యంగా, "ఆ గుడ్డిరాజు కొడుకుల వలనే కదా ఈ ఘోరమంతా జరిగింది," "భుజబలంతో గెలిచిన ఈ రాజ్యాన్ని మనం అనుభవిస్తుంటే, ఆ కుటిల రాజు మాత్రం ఇంకా రాజభోగాలను అనుభవిస్తున్నాడు" వంటి మాటలు అనేవాడు.ఆ మాటలు, బాణాల్లా ధృతరాష్ట్రుని గుండెల్లో గుచ్చుకునేవి. పుత్రశోకంతో, అపరాధ భావనతో కుమిలిపోతున్న ఆ వృద్ధునికి, భీముని మాటలు మరింత వేదనను కలిగించేవి. కానీ, అతను తన బాధను బయటకు చూపించకుండా, మౌనంగా భరిస్తూ, పదిహేను సంవత్సరాలు గడిపాడు.వానప్రస్థానికి సంకల్పంపదిహేను సంవత్సరాల తర్వాత, ధృతరాష్ట్రుడు తన శరీరంలో శక్తి సన్నగిల్లడం, ముసలితనం మీద పడటం గ్రహించాడు. ఇక ఈ రాజభోగాలు, లౌకిక సుఖాలు చాలని, తన జీవిత చరమాంకంలో తపస్సు చేసుకుని, మోక్షమార్గాన్ని అన్వేషించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. ఒకరోజు, అతను యుధిష్ఠిరుడిని, ప్రజలను రాజసభకు పిలిపించాడు.అక్కడ, ధృతరాష్ట్రుడు నిలబడి, గంభీరమైన స్వరంతో ఇలా ప్రకటించాడు: "ప్రజలారా! పాండుపుత్రుడైన యుధిష్ఠిరుని పాలనలో మీరందరూ సుఖంగా ఉన్నారని ఆశిస్తున్నాను. నేను, మీ పూర్వరాజు, నా జీవితంలో ఎన్నో తప్పులు చేశాను. నా పుత్రుల దుర్మార్గాలను అడ్డుకోలేకపోయాను. ఇప్పుడు, నేను నా వయసుకు తగినట్లుగా, వానప్రస్థాశ్రమాన్ని స్వీకరించి, నా భార్య గాంధారితో కలిసి, అడవులకు వెళ్లి, తపస్సు చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాను. నా ఈ నిర్ణయానికి, మహారాజు యుధిష్ఠిరుడు అనుమతి ఇవ్వాలని కోరుతున్నాను."ఆ మాటలు విన్న యుధిష్ఠిరుడు దిగ్భ్రాంతి చెందాడు. పరుగున వచ్చి, ధృతరాష్ట్రుని పాదాలపై పడి, కన్నీళ్ళతో, "పినతండ్రీ! ఏమిటీ మాటలు? మీరు మమ్మల్ని వదిలి వెళ్ళిపోతారా? మా వలన ఏమైనా అపచారం జరిగిందా? దయచేసి మమ్మల్ని క్షమించండి. ఈ రాజ్యం, ఈ సింహాసనం, అన్నీ మీవే. మేము మీ సేవకులం. మీరు మాతోనే ఉండి, మమ్మల్ని ఆశీర్వదించాలి. మిమ్మల్ని అడవులకు పంపే పాపం మాకు వద్దు" అని బ్రతిమాలాడు.కానీ, ధృతరాష్ట్రుడు తన నిర్ణయంలో స్థిరంగా ఉన్నాడు. ఇంతలో, వేదవ్యాస మహర్షి సభలోకి ప్రవేశించి, యుధిష్ఠిరునితో, "రాజా! చింతించకు. నీ పినతండ్రి కోరుకుంటున్నది క్షత్రియ ధర్మానికి అనుగుణమైనదే. జీవిత చరమాంకంలో, వానప్రస్థం స్వీకరించి, మోక్షసాధన చేయడం ఉత్తమమైన మార్గం. నువ్వు అడ్డుచెప్పరాదు. వారికి సంతోషంగా అనుమతినివ్వు" అని నచ్చజెప్పాడు. వ్యాసుని మాటలకు కట్టుబడి, యుధిష్ఠిరుడు భారమైన హృదయంతో అంగీకరించాడు.కుంతీదేవి ఆశ్చర్యకరమైన నిర్ణయంధృతరాష్ట్రుడు, గాంధారి అడవులకు వెళ్ళడానికి సిద్ధమయ్యారు. రాజవస్త్రాలను త్యజించి, నారచీరలు ధరించారు. హస్తినాపుర ప్రజలందరూ, వారిని చివరిసారిగా చూడటానికి గుమిగూడారు. వారు రాజభవనం నుండి బయలుదేరుతున్న ఆ విషాద సమయంలో, అందరినీ ఆశ్చర్యపరుస్తూ, కుంతీదేవి కూడా నారచీరలు ధరించి, వారి పక్కన నిలబడింది."నేను కూడా వీరితో పాటు వానప్రస్థానికి వెళుతున్నాను" అని ఆమె ప్రకటించింది.ఆ మాట విన్న పంచపాండవులు, ముఖ్యంగా భీముడు, పిడుగు పడినట్లుగా నిశ్చేష్టులయ్యారు. భీముడు ముందుకు వచ్చి, కన్నీళ్ళతో, "అమ్మా! ఏమిటిది? మేము ఎవరికోసం ఈ యుద్ధం చేశాం? ఎవరి అవమానాలకు ప్రతీకారం తీర్చుకోవడానికి ఈ నరమేధాన్ని సహించాం? ఇప్పుడు, మేము గెలిచిన ఈ రాజ్యాన్ని, మమ్మల్ని వదిలి, శత్రువులైన వారి తల్లిదండ్రులకు సేవ చేయడానికి వెళ్ళిపోతావా? ఇది న్యాయమా?" అని ఆవేదనతో ప్రశ్నించాడు.అప్పుడు కుంతీదేవి, తన కుమారులను ఓదారుస్తూ, ఎంతో ప్రశాంతంగా ఇలా చెప్పింది: "నాయనలారా! నా కర్తవ్యం పూర్తయింది. ఒక రాణిగా, నా కుమారులను సింహాసనంపై చూశాను. కానీ, వీరు నా భర్తకు అన్నగారు, ఈమె అక్కగారు. నా జీవిత చరమాంకంలో, వృద్ధులైన నా బంధువులకు సేవ చేసుకోవడం నా ధర్మం. అంతేకాక, నా వలన, నా రహస్యం వలన, నా జ్యేష్ఠ పుత్రుడైన కర్ణుడు అన్యాయంగా మరణించాడు. ఆ పాపానికి ప్రాయశ్చిత్తం చేసుకునే అవకాశం నాకు ఇవ్వండి" అని బ్రతిమాలింది.తల్లి దృఢ నిశ్చయాన్ని చూసి, పాండవులు ఏమీ చేయలేకపోయారు. విదురుడు కూడా తన అన్నగారికి సేవ చేయడానికి, సంజయుడు తన రాజుకు తోడుగా ఉండటానికి, వారితో పాటు అడవులకు వెళ్ళడానికి సిద్ధమయ్యారు. హస్తినాపుర ప్రజల కన్నీటి వీడ్కోలు మధ్య, ఆ కురువృద్ధులు గంగానదీ తీరం వైపు, తమ చివరి ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించారు.అరణ్యవాసం మరియు విదురుని నిర్యాణంవారు గంగానది తీరంలో, శతయూపుడు అనే మహర్షి ఆశ్రమానికి సమీపంలో ఒక పర్ణశాలను నిర్మించుకుని, తమ తపస్వి జీవితాన్ని ప్రారంభించారు. కఠినమైన నియమాలను పాటిస్తూ, కేవలం పండ్లు, కందమూలాలు తింటూ, నిరంతరం ధ్యానంలో, పూజలలో గడిపేవారు.కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత, పాండవులు తమ పెద్దలను చూడాలన్న కోరికతో, సైన్యంతో సహా ఆ ఆశ్రమానికి వచ్చారు. నారచీరలతో, కృశించిపోయిన శరీరాలతో ఉన్న తమ తల్లులను, పినతండ్రిని చూసి, వారు తీవ్రంగా దుఃఖించారు. అక్కడ కొన్ని రోజులు గడిపి, వారి సేవ చేసుకున్నారు.ఒకరోజు, యుధిష్ఠిరుడు తన పినతండ్రి, ధర్మమూర్తి అయిన విదురుడిని చూడటానికి వెళ్ళాడు. విదురుడు, అందరికంటే కఠినమైన తపస్సు చేస్తున్నాడు. ఆహారాన్ని పూర్తిగా త్యజించి, కేవలం గాలిని మాత్రమే పీలుస్తూ, ఒక చెట్టుకు ఆనుకుని, విగ్రహంలా నిశ్చలంగా నిలబడి ఉన్నాడు. అతని శరీరంలో ప్రాణం ఉన్నట్లు కూడా కనిపించడం లేదు. యుధిష్ఠిరుడు ఆయన వద్దకు వెళ్లి, "పినతండ్రీ! నేను, యుధిష్ఠిరుడిని వచ్చాను" అని పలికాడు.ఆ మాటలు వినగానే, విదురుడు నెమ్మదిగా కళ్ళు తెరిచాడు. అతను ఏమీ మాట్లాడలేదు. కేవలం, తన చూపును యుధిష్ఠిరునిపై కేంద్రీకరించాడు. ఒక్కసారిగా, విదురుని శరీరం నుండి ఒక దివ్యమైన తేజస్సు వెలువడి, మెరుపులా వచ్చి, యుధిష్ఠిరుని శరీరంలోకి ప్రవేశించింది. ఆ మరుక్షణమే, విదురుని ప్రాణం లేని శరీరం, ఆ చెట్టు వద్దే నేలకొరిగింది.ఈ వింత సంఘటనకు యుధిష్ఠిరుడు ఆశ్చర్యపోయి, భయపడి, "ఇదేమిటి?" అని అరిచాడు. అక్కడికి వచ్చిన వ్యాసుడు, జరిగిన దానిని వివరించాడు: "రాజా! చింతించకు. విదురుడు సాక్షాత్తూ యమధర్మరాజు అంశ. నీవు కూడా యమధర్మరాజు అంశతోనే జన్మించావు. మీరిద్దరూ ఒకే తత్త్వం యొక్క రెండు రూపాలు. ఇప్పుడు, అతని యోగశక్తి, అతని తేజస్సు, తిరిగి తన మూలమైన నీలో ఐక్యమైంది. అందుకే నీకు ప్రపంచంలో ఎవరికీ లేనంత ధర్మజ్ఞానం ఉంది."మృత్యుంజయుల దర్శనంవిదురుడు దేహత్యాగం చేసిన తర్వాత, ఆశ్రమంలో విషాదం అలుముకుంది. ముఖ్యంగా గాంధారి, తన కుమారులను తలచుకుని, నిరంతరం ఏడుస్తూనే ఉంది. ఆమె శోకాన్ని చూడలేని వ్యాసమహర్షి, ఒకరోజు అందరినీ గంగానదీ తీరానికి పిలిపించాడు."తల్లీ గాంధారీ! మీరందరూ కోల్పోయిన మీ బంధువులను చూడాలని తపిస్తున్నారు. నా తపశ్శక్తితో, ఈ రోజు రాత్రి, మీకు ఆ అదృష్టాన్ని కల్పిస్తాను" అని చెప్పి, ఆయన గంగానదిలోకి దిగి, దివ్య మంత్రాలను జపించడం ప్రారంభించాడు.ఆ రాత్రి, ఒక మహా అద్భుతం జరిగింది. గంగానది నుండి, కురుక్షేత్రంలో మరణించిన యోధులందరూ, తమ తమ దివ్యమైన, తేజోవంతమైన రూపాలతో, తమ వాహనాలతో, సైన్యాలతో సహా పైకి లేచారు. భీష్ముడు, ద్రోణుడు, కర్ణుడు, దుర్యోధనుడు, అభిమన్యుడు, ఘటోత్కచుడు, ఉపపాండవులు... అందరూ అక్కడ ఉన్నారు. వారి ముఖాలలో పగ, ద్వేషం, క్రోధం లేవు. కేవలం ప్రశాంతత, ప్రేమ మాత్రమే ఉన్నాయి.ఆ దృశ్యం, బ్రతికి ఉన్నవారికి కలలో కూడా ఊహించనిది. గాంధారి, ధృతరాష్ట్రులు తమ నూరుగురు కుమారులను కౌగిలించుకుని ఆనందబాష్పాలు రాల్చారు. కుంతీదేవి, పాండవులు తమ అన్న కర్ణుడిని కలుసుకున్నారు. కర్ణుడు తన తమ్ములను ప్రేమతో ఆలింగనం చేసుకుని, "అమ్మా! నాపై కోపం వద్దు. నేను నా ధర్మాన్ని పాటించాను" అని కుంతితో అన్నాడు. ద్రౌపది తన కుమారులను, సోదరుడిని చూసుకుని మురిసిపోయింది. సుభద్ర, ఉత్తర అభిమన్యుడిని చూసి ఆనందించారు. ఆ రాత్రి మొత్తం, వారు తమ ప్రియమైనవారితో గడిపారు. వారి మధ్య పాత పగలూ, ప్రతీకారాలూ లేవు. కేవలం ఆత్మీయ అనుబంధాలు మాత్రమే ఉన్నాయి.తెల్లవారుజామున, వ్యాసుడు, "ఇక సమయం ఆసన్నమైంది" అని చెప్పగానే, ఆ యోధులందరూ తమ బంధువులకు వీడ్కోలు పలికి, తిరిగి గంగానదిలో అంతర్ధానమై, తమ తమ పుణ్యలోకాలకు వెళ్ళిపోయారు. ఈ అద్భుతమైన, దివ్యమైన అనుభవంతో, గాంధారి, కుంతి, ధృతరాష్ట్రుల మనస్సులోని చివరి శోకరేఖ కూడా చెరిగిపోయి, వారికి సంపూర్ణమైన శాంతి లభించింది.దావాగ్నిలో దేహత్యాగంఆ సంఘటన జరిగిన రెండు సంవత్సరాల తర్వాత, కురువృద్ధులు తమ తపస్సును మరింత తీవ్రతరం చేశారు. వారు ఆహారాన్ని పూర్తిగా త్యజించి, యోగమార్గంలో దేహత్యాగం చేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు. ఒకరోజు, వారు గంగానదీ తీరంలో ధ్యానంలో నిమగ్నమై ఉండగా, అడవిలో పెద్ద దావాగ్ని (forest fire) చెలరేగింది. ఆ మంటలు వేగంగా వారి ఆశ్రమం వైపు వ్యాపించాయి.సంజయుడు, ఆ ప్రమాదాన్ని చూసి, "రాజా! లేవండి, మనం ఇక్కడి నుండి పారిపోవాలి" అని అరిచాడు. కానీ ధృతరాష్ట్రుడు ఎంతో ప్రశాంతంగా, "సంజయా! ఇక మాకు పారిపోవాల్సిన అవసరం లేదు. మా జీవిత లక్ష్యం నెరవేరింది. మా అంతిమ ఘడియ ఇదే. ఇది భగవంతుని సంకల్పం. నీవు వెళ్లి, నిన్ను నువ్వు రక్షించుకో" అని చెప్పాడు.ధృతరాష్ట్రుడు, గాంధారి, మరియు కుంతీదేవి, ముగ్గురూ యోగాసనంలో కూర్చుని, తమ మనస్సులను పరమాత్మపై లగ్నం చేసి, కళ్ళు మూసుకున్నారు. ఆ భయంకరమైన అగ్నిజ్వాలలు, వారిని పూర్తిగా చుట్టుముట్టి, వారి శరీరాలను భస్మం చేశాయి. ఆ విధంగా, వారు యోగమార్గంలో తమ దేహాలను త్యజించి, ముక్తిని పొందారు.సంజయుడు, వారి ఆదేశం మేరకు, అక్కడి నుండి తప్పించుకుని, హిమాలయాలకు వెళ్లి, ఒక సన్యాసిగా తన శేషజీవితాన్ని గడిపాడు.కొంతకాలం తర్వాత, నారద మహర్షి హస్తినాపురానికి వచ్చి, ధృతరాష్ట్ర, గాంధారీ, కుంతీదేవుల నిర్యాణ వార్తను పాండవులకు తెలియజేశాడు. వారు ఎంతగానో దుఃఖించినప్పటికీ, తమ పెద్దలు పవిత్రమైన మరణాన్ని పొందారని తెలుసుకుని, శాంతించారు. వారికి శాస్త్రోక్తంగా, గంగానదీ తీరంలో ఉత్తర క్రియలు నిర్వహించారు.ఆశ్రమవాస పర్వం, ఒక తరం యొక్క అస్తమయాన్ని, మరొక తరం యొక్క సంపూర్ణ ఆవిర్భావాన్ని సూచిస్తుంది. ఇది త్యాగం, సేవ, మరియు మోక్షసాధన యొక్క గొప్పతనాన్ని చాటిచెబుతుంది.