మహాభారతం: శల్య పర్వం - గదా యుద్ధం మరియు కురురాజు పతనం

శల్య పర్వం: చివరి సేనాధిపతికర్ణుని పతనం కౌరవ సామ్రాజ్య పతనానికి నాంది పలికింది. దుర్యోధనుడు తన ప్రాణమిత్రుని మరణాన్ని జీర్ణించుకోలేక, దుఃఖసముద్రంలో మునిగిపోయాడు. అశ్వత్థామ, కృపాచార్యుడు వంటి మిగిలిన యోధులు, అతడిని ఓదార్చి, యుద్ధాన్ని కొనసాగించడానికి ధైర్యం నూరిపోశారు. "రాజా! ఇంకా మనం ఓడిపోలేదు. మన పక్షాన ఇంకా మహారథులు ఉన్నారు. మద్ర దేశాధిపతి అయిన శల్య మహారాజును మన తదుపరి సేనాపతిగా నియమిద్దాం" అని అశ్వత్థామ సూచిస్తాడు.దుర్యోధనుడు, మిగిలిన కొద్దిపాటి ఆశతో, శల్యుని వద్దకు వెళ్లి, సర్వసైన్యాధ్యక్ష బాధ్యతను స్వీకరించమని అభ్యర్థిస్తాడు. శల్యుడు, తన అల్లుళ్ళు నకుల సహదేవులపై ప్రేమ ఉన్నప్పటికీ, దుర్యోధనునికి ఇచ్చిన మాట కోసం, కురు పక్షాన తన చివరి కర్తవ్యాన్ని నెరవేర్చడానికి అంగీకరిస్తాడు. ఆ విధంగా, మహాభారత సంగ్రామంలో 18వ, చివరి రోజుకు కౌరవ సైన్యాన్ని నడిపించే బాధ్యతను శల్యుడు స్వీకరిస్తాడు.యుద్ధం యొక్క చివరి రోజు (18వ రోజు)పద్దెనిమిదవ రోజు యుద్ధం, ఒక అనివార్యమైన ముగింపు వైపు సాగుతున్న విషాద పోరాటంలా ప్రారంభమైంది. శల్యుడు, తన పూర్తి శక్తియుక్తులతో, పాండవ సైన్యంపై విరుచుకుపడ్డాడు. అతని పరాక్రమానికి పాండవ సైనికులు తట్టుకోలేకపోయారు. భీముడు, అర్జునుడు వంటి వారు అతడిని ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, శల్యుడు ఒక బలమైన కోటలా నిలబడి పోరాడాడు.యుద్ధం మధ్యలో, సహదేవుడు తన అసలు శత్రువు, తమ పతనానికి, ఈ మహా వినాశనానికి మూలకారకుడైన శకునిని ఎదుర్కొంటాడు. "నీచుడా! నీ కపట జూదం వలనే మాకీ దుస్థితి పట్టింది. ఈ రోజుతో నీ పాపాలకు ప్రాయశ్చిత్తం చేస్తాను" అని గర్జిస్తూ, సహదేవుడు శకునిపై దాడి చేస్తాడు. తన మాయలు, మోసాలు యుద్ధభూమిలో పనిచేయవని గ్రహించిన శకుని, సహదేవుని చేతిలో సులభంగా ఓడిపోయి, హతమవుతాడు. సహదేవుడు తన ప్రతిజ్ఞను నెరవేర్చుకుంటాడు.మరొకవైపు, యుధిష్ఠిరునికి, శల్యునికి మధ్య భీకరమైన యుద్ధం జరుగుతుంది. సాధారణంగా శాంతమూర్తి అయిన ధర్మరాజు, ఆ రోజు అపూర్వమైన క్రోధంతో, పరాక్రమంతో పోరాడతాడు. వారిద్దరి మధ్య పోరు తీవ్రస్థాయికి చేరినప్పుడు, శ్రీకృష్ణుడు, "ధర్మరాజా! ఇతడిని సాధారణ అస్త్రాలతో జయించడం కష్టం. నీ వద్ద శివుడు ప్రసాదించిన ఒక అమోఘమైన శక్తి ఆయుధం (ఒక రకమైన బల్లెం) ఉంది. దానిని ప్రయోగించు" అని ప్రోత్సహిస్తాడు. కృష్ణుని మాటలతో, యుధిష్ఠిరుడు ఆ దివ్యమైన శక్తి ఆయుధాన్ని అభిమంత్రించి, శల్యునిపైకి విసురుతాడు. అది నేరుగా శల్యుని గుండెలను చీల్చుకుని పోవడంతో, అతను పెద్దగా అరుస్తూ, నేలకొరుగుతాడు.శల్యుని మరణంతో, కౌరవ సైన్యంలో మిగిలిన కొద్దిపాటి ధైర్యం కూడా నశించిపోయింది. సైనికులందరూ ప్రాణభయంతో నలుదిక్కులా పారిపోయారు. పద్దెనిమిది రోజుల మహా సంగ్రామం తర్వాత, కురుక్షేత్ర రణభూమిలో, దుర్యోధనుని పక్షాన కేవలం ముగ్గురు యోధులు మాత్రమే మిగిలారు: అశ్వత్థామ, కృపాచార్యుడు, మరియు కృతవర్మ. దుర్యోధనుడు ఒంటరివాడయ్యాడు.సరస్సులో దాక్కున్న సుయోధనుడుతన నూరుగురు సోదరులను, ప్రాణమిత్రుడైన కర్ణుడిని, గురువైన ద్రోణుడిని, పితామహుడైన భీష్ముడిని, చివరికి తన సైన్యాన్ని మొత్తం కోల్పోయిన దుర్యోధనుడు, తీవ్రమైన గాయాలతో, ఒంటరిగా, నిస్సహాయంగా యుద్ధభూమి నుండి పారిపోతాడు. అతనికి 'జలస్తంభన' విద్య తెలుసు. ఆ విద్యతో, అతను సమీపంలో ఉన్న 'ద్వైపాయన' అనే సరస్సులోకి ప్రవేశించి, నీటి అడుగున దాక్కుని, సేదతీరాలని నిర్ణయించుకుంటాడు.విజయోత్సాహంతో ఉన్న పాండవులకు, దుర్యోధనుడు ఎక్కడా కనిపించకపోవడంతో ఆందోళన మొదలవుతుంది. తమ ప్రధాన శత్రువు బ్రతికి ఉంటే, తమ విజయం అసంపూర్ణమని వారు భావిస్తారు. అతని కోసం వెతుకుతుండగా, కొంతమంది వేటగాళ్ళు, ఒక యోధుడు సరస్సులోకి ప్రవేశించడం చూశామని చెబుతారు.పాండవులు, శ్రీకృష్ణునితో కలిసి ఆ సరస్సు వద్దకు చేరుకుంటారు. ధర్మరాజు, సరస్సు వద్ద నిలబడి, గట్టిగా అరుస్తాడు: "ఓ సుయోధనా! సిగ్గులేదా? నీ బంధువులందరినీ, సైన్యాన్ని యుద్ధానికి బలి ఇచ్చి, ఇప్పుడు ఒక పిరికివాడిలా నీటిలో దాక్కున్నావా? ఇది క్షత్రియ లక్షణమా? బయటకు రా. మాతో పోరాడు. గెలిస్తే ఈ రాజ్యం నీదే, ఓడితే వీరస్వర్గం పొందుతావు" అని రెచ్చగొడతాడు.గదా యుద్ధానికి సవాలుఆ అవమానకరమైన మాటలు, దుర్యోధనుని పౌరుషాన్ని దెబ్బతీశాయి. అతను గర్వంగా నీటి నుండి బయటకు వచ్చి, "ధర్మరాజా! నేను పిరికివాడిని కాను. అలసిపోయి, సేద తీరడానికి వచ్చాను. నేను యుద్ధానికి సిద్ధం. నాకు ఇప్పుడు రాజ్యంపై ఆశ లేదు. నా బంధువులందరూ లేని ఈ రాజ్యాన్ని నేనేం చేసుకోను? అయినా, నేను పోరాడతాను" అని అంటాడు.అప్పుడు ధర్మరాజు, బహుశా తన ధర్మనిరతిని ప్రదర్శించాలనే అతి ఉత్సాహంతో కావచ్చు, ఒక ప్రమాదకరమైన వాగ్దానం చేస్తాడు. "దుర్యోధనా! నీవు మాతో ఐదుగురితో పోరాడనవసరం లేదు. మాలో నీకు నచ్చిన ఒక్కరితో, నీకు నచ్చిన ఆయుధంతో ద్వంద్వ యుద్ధం చేయి. ఆ ఒక్కరిని నీవు ఓడిస్తే, ఈ మొత్తం సామ్రాజ్యాన్ని నీకే ఇచ్చి, మేము తిరిగి అడవులకు వెళ్ళిపోతాము."ఈ మాటలు వినగానే శ్రీకృష్ణుడు నిశ్చేష్టుడవుతాడు. ధర్మరాజు చేసిన తెలివితక్కువ పనికి ఆయనకు తీవ్రమైన కోపం వస్తుంది. "ఏమి పని చేశావు యుధిష్ఠిరా? గదతో యుద్ధం చేయడంలో దుర్యోధనుడు నిష్ణాతుడు. ఒకవేళ అతను భీముడిని కాకుండా, నీతోనో, నకుల సహదేవులతోనో యుద్ధం ఎంచుకుంటే, అతను సులభంగా గెలుస్తాడు. చేతికి వచ్చిన విజయాన్ని జారవిడుచుకుంటావా?" అని మందలిస్తాడు.కానీ, దుర్యోధనుడు గర్వంతో, "ధర్మరాజా! నాకు నీ దయ అవసరం లేదు. నా బలానికి సమానమైన బలం గల యోధుడు, నాకు చిరకాల శత్రువైన భీమసేనుడితోనే నేను గదా యుద్ధం చేస్తాను. మా ఇద్దరిలో ఎవరు గెలిస్తే, వారికే ఈ రాజ్యం" అని సవాలు విసురుతాడు. ఆ విధంగా, మహాభారత యుద్ధం యొక్క తుది అంకానికి తెరలేస్తుంది.భీమ-దుర్యోధనుల తుది సమరంఈ గదా యుద్ధాన్ని చూడటానికి, అప్పటికే తీర్థయాత్రలు ముగించుకుని వస్తున్న బలరాముడు అక్కడికి చేరుకుంటాడు. భీమ దుర్యోధనులిద్దరూ ఆయనకు ప్రియ శిష్యులే. వారిద్దరి మధ్య యుద్ధం భీకరంగా ప్రారంభమవుతుంది. వారి గదలు ఒకదానికొకటి ఢీకొన్నప్పుడు, పిడుగులు పడినట్లు శబ్దాలు వచ్చాయి. ఇద్దరూ సమాన బలంతో, సమాన నైపుణ్యంతో పోరాడారు. వారిద్దరూ ఒకరి కదలికలు ఒకరికి తెలుసు. గంటల తరబడి యుద్ధం సాగినా, ఎవరూ వెనక్కి తగ్గలేదు. కొన్నిసార్లు భీముడు దెబ్బతింటే, మరికొన్నిసార్లు దుర్యోధనుడు గాయపడ్డాడు.యుద్ధం కొనసాగుతున్న కొద్దీ, దుర్యోధనుడు పైచేయి సాధించడం అర్జునుడు గమనిస్తాడు. అతను శ్రీకృష్ణుని వైపు సహాయం కోసం చూస్తాడు. అప్పుడు, శ్రీకృష్ణుడు, అర్జునుడికి మాత్రమే అర్థమయ్యేలా ఒక సంకేతం ఇస్తాడు. అర్జునుడు తన తొడను చరుస్తాడు.ఆ సంకేతాన్ని భీముడు గ్రహిస్తాడు. అతనికి ద్రౌపదీ వస్త్రాపహరణం నాటి సభ గుర్తొచ్చింది. దుర్యోధనుడు ద్రౌపదిని అవమానిస్తూ తన తొడను చూపించినప్పుడు, భీముడు, "ఏ తొడనైతే చూపి నా భార్యను అవమానించావో, ఆ తొడలను నా గదతో విరగ్గొడతాను!" అని చేసిన భీషణ ప్రతిజ్ఞ గుర్తొచ్చింది.నిజానికి, గదా యుద్ధంలో నడుము కింద కొట్టడం అధర్మం, నియమాలకు విరుద్ధం. కానీ, దుర్యోధనుడికి తన తల్లి గాంధారి వరం వలన, ఆమె తన కళ్ళ గంతలు విప్పి చూసిన ప్రదేశమంతా వజ్రకాయంగా మారింది. కేవలం, అతను సిగ్గుతో ఆకులతో కప్పుకున్న తొడల భాగం, నడుము భాగం మాత్రమే బలహీనంగా ఉన్నాయి. అక్కడ కొడితే తప్ప, దుర్యోధనుడిని జయించడం అసాధ్యం.తన ప్రతిజ్ఞను నెరవేర్చుకోవడానికి, అధర్మాన్ని అధర్మంతోనే జయించాలని నిర్ణయించుకున్న భీముడు, గాలిలో గిరగిరా ఎగిరి, తన గదతో సర్వశక్తులూ ఒడ్డి, దుర్యోధనుని తొడలపై బలంగా మోదుతాడు.ఆ దెబ్బకు, దుర్యోధనుని తొడలు రెండు విరిగి నుజ్జునుజ్జయ్యాయి. అతను భయంకరంగా అరుస్తూ, భూమిపై కుప్పకూలిపోయాడు.బలరాముని ఆగ్రహం మరియు దుర్యోధనుని అంతంభీముడు చేసిన అధర్మ యుద్ధాన్ని చూసి, బలరాముడు ఆగ్రహంతో ఊగిపోయాడు. "భీమా! నీచుడా! నా శిష్యుడివై ఉండి, యుద్ధ నియమాలను ఉల్లంఘిస్తావా? నడుము కింద కొడతావా? నిన్ను ఇప్పుడే నా నాగలితో సంహరిస్తాను" అని తన ఆయుధాన్ని పైకెత్తుతాడు.శ్రీకృష్ణుడు అడ్డుపడి, "అగ్రజా, శాంతించు. భీముడు తన ప్రతిజ్ఞను నెరవేర్చుకున్నాడు. ద్రౌపదికి జరిగిన ఘోర అవమానానికి ప్రతీకారం తీర్చుకున్నాడు. అధర్మపరులైన కౌరవులను వధించడానికి, కొన్నిసార్లు ధర్మసూక్ష్మాలను పక్కన పెట్టక తప్పదు" అని నచ్చజెప్పి, బలరాముడిని శాంతింపజేస్తాడు. బలరాముడు కోపంతోనే, "మీ అధర్మ యుద్ధంతో నాకు సంబంధం లేదు" అని చెప్పి, ద్వారకకు తిరిగి వెళ్ళిపోతాడు.పాండవులు, విరిగిపడిన తొడలతో, రక్తపు మడుగులో పడి ఉన్న దుర్యోధనుని చుట్టూ చేరారు. భీముడు అతని తలను కాలితో తన్నబోగా, ధర్మరాజు వారిస్తాడు. దుర్యోధనుడు, చనిపోతూ కూడా, తన పౌరుషాన్ని వీడలేదు. నవ్వుతూ, "ఓ పాండవులారా! నన్ను మోసంతో, అధర్మంగా ఓడించి గెలిచామని సంబరపడుతున్నారా? నేను నా స్నేహితుల కోసం, నా రాజ్యం కోసం, క్షత్రియ ధర్మం ప్రకారం యుద్ధం చేసి, వీరస్వర్గాన్ని పొందుతున్నాను. నా బంధువులందరూ ఇప్పటికే స్వర్గంలో నా కోసం ఎదురు చూస్తున్నారు. మీరు మాత్రం, బంధువులందరినీ చంపుకున్న పాపంతో, ఈ రక్తపు కూడు తింటూ, జీవితాంతం కుమిలి కుమిలి ఏడుస్తూ బతుకుతారు. మీది గెలుపు కాదు, ఓటమి" అని వారిని నిందిస్తాడు.అతను మాట్లాడుతుండగానే, ఆకాశం నుండి దేవతలు అతనిపై పూలవర్షం కురిపించారు. అతను వీరునిగా మరణించాడని అంగీకరించారు. పాండవులు, భారమైన హృదయాలతో, ఆ రాత్రికి తమ శిబిరాలకు తిరిగి వెళతారు. దుర్యోధనుడిని ఆ రణభూమిలోనే, నెమ్మదిగా, నరకయాతన అనుభవిస్తూ చనిపోవడానికి వదిలివేస్తారు.శల్య పర్వం, కురువంశపు చివరి రాజు, హస్తినాపుర చక్రవర్తి అయిన దుర్యోధనుని పతనంతో, పద్దెనిమిది రోజుల మహాభారత సంగ్రామం యొక్క ముగింపును సూచిస్తుంది. కానీ, యుద్ధం యొక్క భయానకత ఇంకా మిగిలే ఉంది.